Za nieco ponad miesiąc po raz kolejny zostanie zorganizowany Międzynarodowy Konkurs Kangur Matematyczny. Jak co roku, do tytułu najlepszego matematyka wśród uczniów jednej z sześciu kategorii wiekowej, staną setki tysięcy uczniów (w Polsce w 2019 roku udział wzięło aż 376 719 uczniów). Należy dodać, że począwszy od 1992 roku liczba uczestników stale rośnie, zaś w pierwszej edycji konkursu uczestniczyło zaledwie 4 500 osób. Oznacza to, że konkurs cieszy się rosnącym zainteresowaniem, a co za tym idzie zwycięzca jest wyłaniany spośród coraz to większej grupy. Jednak czy poziom trudności konkursu również rośnie? Możemy się o tym przekonać rozwiązując archiwalne arkusze konkursowe i porównując je z tymi z ostatnich lat.
Jednak w tym artykule postaram się przybliżyć ogólne zasady konkursu, jego główne cele i założenia, korzyści jakie płyną z uczestnictwa w nim oraz, co najważniejsze, konkretne sposoby aby efektywnie się do niego przygotować.
Zacznijmy od tego, że konkurs jest adresowany do uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych, którzy zgrupowani są w następujące kategorie wiekowe:
- Żaczek – klasy 2 szkół podstawowych;
- Maluch – klasy 3 i 4 szkół podstawowych;
- Beniamin – klasy 5 i 6 szkół podstawowych;
- Kadet – klasy 7 i 8 szkół podstawowych;
- Junior – klasy III gimnazjów, I liceów i techników,
I, II, III szkół branżowych; - Student – klasy II i III liceów i techników oraz IV techników.
Konkurs ma charakter jednorazowego testu. Zadania oraz termin są ustalane przez władze stowarzyszenia Kangourou Sans Frontie`res. Na rozwiązanie testu przeznaczone jest 75 minut.
Test konkursowy w kategorii “Żaczek” zawiera 21 zadań o różnym stopniu trudności (7 zadań po 3 punkty, 7 zadań po 4 punkty i 7 zadań po 5 punktów). Uczeń uczestniczący w Konkursie tej kategorii otrzymuje w chwili rozpoczęcia konkursu 21 punktów.
Test konkursowy w kategorii “Maluch” zawiera 24 zadania o różnym stopniu trudności (8 zadań po 3 punkty, 8 zadań po 4 punkty i 8 zadań po 5 punktów). Uczeń uczestniczący w Konkursie tej kategorii otrzymuje w chwili rozpoczęcia konkursu 24 punkty.
Testy konkursowe pozostałych kategorii zawierają po 30 pytań o różnym stopniu trudności (10 zadań po 3 punkty, 10 zadań po 4 punkty i 10 zadań po 5 punktów. Uczeń uczestniczący w konkursie w każdej z tych kategorii otrzymuje w chwili rozpoczęcia konkursu 30 punktów.
Do każdego zadania dołączonych jest 5 odpowiedzi, z których dokładnie jedna jest poprawna. Za brak odpowiedzi uczestnik otrzymuje zero punktów, natomiast za odpowiedź błędną lub zaznaczenie więcej niż jednej odpowiedzi, otrzymuje punkty ujemne w liczbie 25% przewidzianych za dane zadanie.
W czasie trwania Konkursu nie wolno korzystać z kalkulatorów.
Konkurs jest przedsięwzięciem samofinansującym się, czyli wszystkie fundusze wykorzystywane na jego organizację oraz na nagrody dla uczestników pochodzą z wpłat wpisowych jego uczestników. W tym roku (2020) koszt udziału w konkursie to 10 złotych. Tradycją stały się drobne upominki przekazywane uczestnikom, którymi są zwyczajowo różnego rodzaju puzzle, kostki, układanki logiczne. Ponadto jedną z nagród głównych jest udział z Międzynarodowym Obozie Matematycznym
Poniżej zamieszczam pliki do pobrania: przykładową kartę odpowiedzi wraz ze sposobem jej wypełniania, zgodę na uczestnictwo w konkursie (koniecznie wypełnioną i podpisaną przez rodzica/prawnego opiekuna) oraz aktualny regulamin konkursy (co roku konkurs odbywa się na podobnych zasadach, jednak regulamin musi być stale aktualizowany). Zachęcam do zapoznania się z treścią wszystkich plików przed przystąpieniem do dalszej pracy.
W każdej szkole, spośród nauczycieli matematyki, wybierany jest tzw. szkolny koordynator konkursu czyli osoba, która odpowiada za zgłoszenie szkoły do uczestnictwa w konkursie, zebranie chętnych do udziału, wpłat oraz ich zgód na udział, przeprowadzenie konkursu oraz odesłanie kart odpowiedzi na wskazany przez organizatorów adres. Jest to również osoba, do której można zgłaszać wszelkie pytania w sprawie organizacji konkursu. W odpowiednim terminie zbierane są zgłoszenia do konkursu, wpłaty wpisowe i zgody na udział w konkursie. W dniu testu przygotowuje się odpowiednio salę, rozmieszcza uczestników oraz nadzoruje przebieg konkursu.
Jak przygotować się do konkursu?
Niestety na tak proste pytanie nie ma równie prostej odpowiedzi. Oczywistym faktem jest, że podstawą powinna być wiedza wyniesiona z lekcji matematyki. Bez takich narzędzi nie będziemy w stanie rozwiązać nawet najprostszych zadań konkursowych. Jednak w czasie lekcji ani uczeń ani nauczyciel nie jest w stanie zrealizować materiału znacząco wykraczającego poza podstawę programową – praca z dużą grupą osób o różnym poziomie umiejętności zwyczajnie to uniemożliwia. Dlatego ważnym jest, aby osoby zainteresowane udziałem (a w szczególności osiągnięciem wysokiego wyniku) aktywnie uczestniczyły również w zajęciach dodatkowych z matematyki, prowadzonych głównie w celu przygotowania do konkursów oraz zdobywania wiedzy ponad tą poznawaną na lekcji.
Każdy nauczyciel prowadzący takie zajęcia ma swoje indywidualne metody pracy, materiały z których wybiera zadania, a także osobiste doświadczenia związane z konkursem. Warto jednak postarać się również samodzielnie wyszukiwać ważne dla nas informacje, korzystając z internetu jako źródła niemal nieograniczonej wiedzy. Z pomocą mogą przyjść przede wszystkim wszelkie serwisy o tematyce matematycznej, strony internetowe organizatorów konkursów, darmowe oraz płatne kursy oferujące bazę wiedzy teoretycznej oraz zadań z różnych działów. Oprócz wiedzy zaczerpniętej ze źródeł elektronicznych mamy niezwykle bogatą bazę materiałów drukowanych: książki, poradniki, repetytoria czy zestawy ćwiczeniowe publikowane przez wiele wydawnictw naukowych. Wystarczy poświecić kilka minut by znaleźć materiały do pracy na długie tygodnie czy miesiące. Ich ilość jest tak wielka, że problemem może stać się nie ich odnalezienie, a właśnie wybór tych właściwych i najbardziej nam pasujących.
W czasie swojej pracy jako nauczyciel udało mi się złożyć taki zestaw niezbędnych książek i materiałów, które dają solidną bazę wiedzy wykorzystywanej podczas przygotowania do konkursu. Oczywiście jest to jedynie niewielki odsetek wszystkich dostępnych na rynku materiałów, jednak w mojej ocenie te konkretne pozycje pozwalają zapoznać się z praktycznie każdym działem matematyki spotykanym podczas konkursu.
Materiały drukowane i elektroniczne, z których możemy korzystać podczas przygotowania do konkursu można podzielić na dwie grupy: Podręczniki i książki; testy i zestawy ćwiczeniowe; Serwisy internetowe i czasopisma. Poniżej zamieszczam linki do znanych i uważanych przeze mnie za najbardziej wartościowe materiałów.
Podręczniki i książki
Wydawnictwem, które polecam jest Aksjomat z Torunia – posiada na prawdę rozbudowaną bazę książek przygotowujących szczególnie do Kangura:
- https://www.aksjomat.torun.pl/pl/p/Liga-Zadaniowa-XXX-lat-konkursu-matematycznego/228
- https://www.aksjomat.torun.pl/pl/p/Mala-Liga-Zadaniowa-dla-klasy-IV-SP/202
- https://www.aksjomat.torun.pl/pl/p/Konkursy-matematyczne-dla-szkoly-podstawowej-edycja-20182019/252
- https://www.aksjomat.torun.pl/pl/p/Konkursy-matematyczne-dla-szkoly-podstawowej-wyd.-2017/211
- https://www.aksjomat.torun.pl/pl/p/Konkursy-matematyczne-dla-gimnazjum-wyd.-2017/212
Testy i zestawy ćwiczeniowe
Przede wszystkim polecam stronę organizatora konkursu https://www.kangur-mat.pl/index.php na której zamieszczone są testy z poprzednich lat.
Serwisy internetowe i czasopisma
- https://www.matemaks.pl/ – chyba najbardziej rozbudowany serwis matematyczny w sieci
- https://www.matzoo.pl/ – dobry do opanowania matematycznych podstaw ze szkoły
- https://pl.khanacademy.org/math – profesjonalny serwis internetowy zawierający mnóstwo zagadnień matematycznych wraz z ćwiczeniami
- https://matematyka.pl/ – potężne forum matematyczne, znajdziemy tam odpowiedzi na wiele trudnych pytań
Oprócz powyższych materiałów zamieszczam również archiwalne arkusze konkursowe z trzech ostatnich lat: